Aktualności
Gourmet Experiences
Phasellus vitae volutpat donec at felis mauris tincidunt elit vel eu aenean commodo, tincidunt elementum et dictum scelerisque tempus amet eget viverra lectus tristique suspendisse tortor feugiat eu lacinia sed elementum in iaculis sapien cursus odio massa gravida ut molestie sed vel senectus donec nunc nunc nec laoreet.
Charakter Wsi
Chojniki to wieś powstała na skutek dawnego osadnictwa olęderskiego, które było ruchem kolonizacyjnym na terenie Wielkopolski, trwający przez wieki XVII i XVIII. Ludność, która założyła osadę, ówczesne Chojnickie Olędry, najpewniej pochodziła ze Śląska. Obszar ten zamieszkiwany był przez luteran, co potwierdza ich udział w 1779 roku w staraniach u pana feudalnego o zgodę na wybudowanie wspólnego kościoła.
We wsi zachował się jeden z największych pomników przyrody na obszarze gminy Nowy Tomyśl. Jest to dąb szypułkowy (obwód 620 cm), który ze względu na swoje wymiary może pochodzić z okresu osadnictwa olęderskiego. Jego wiek określa się na 350 lat.
Pochodzenie nazwy
Początkowo osada nosiła nazwę Chojnickie Olędry. Na przestrzeni lat nazwa ta ulegała zmianom: Kunicker (niem.) 1799, Kuniker Hauland (1858), Kunickie Olendry (1841), Kunik (1912), a od roku 1921 Chojniki. Człon Kunickie najprawdopodobniej stanowi zasymilowaną substancję niemiecką wcześniejszej nazwy polskiej Chojnickie. Nazwa współczesna powstała w wyniku uniwerbizacji nazwy z okresu kolonizacji olęderskiej.
Dawna pieczęć wiejska
Według dostępnych informacji pieczęć posiadała godło, które przedstawiało liść i kwiaty lilii jeziornej, która wystaje z wody. Na obwodzie pieczęci umieszczono napis: “KUNIK HOULAND GEMIEINE SIEG. KREIS MEZERITZ.”
Rys historyczny
Nieznana jest dokładna data otrzymania przez wieś przywileju lokacyjnego. Spis administracyjny z lata 1789 – 1790 wskazuje, że miejscowość posiadała 16 gospodarstw zamieszkanych przez 107 mieszkańców. Na początku XX wieku wieś liczyła 120 mieszkańców, głównie narodowości niemieckiej (104 Niemców). W latach 2008 – 2010 przeprowadzono budowę sieci wodociągowej. W roku 2011 uporządkowano dawny cmentarz ewangelicki.
Kapliczka Matki Boskiej Opiekunki Dzieci
Kapliczka znajduje się w pobliżu prywatnej posesji pp. Rąbalskich. Inicjatorem budowy i fundatorem kapliczki był p. Witold Rąbalski. Podczas pobytów wakacyjnych na Mazurach i Beskidach obserwował on wiele przydomowych świątków. Postanowił zbudować własną kapliczkę. Kiedy w roku 2004 urodziły się dzieci p. Witolda zdecydował, że nowo powstały świątek będzie poświęcony Matce Boskiej Opiekunce Dzieci. Projekt budowli został sporządzony przez profesora Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu p. Piotra Szurka. Realizacją projektu zajął się p. Leszek Lewandowski z Borui Kościelnej. Kapliczka została zbudowana na fundamentach pieca chlebowego, który kiedyś stał w pobliżu domu pp. Rąbalskich. Na ten cel wykorzystane zostały również stare cegły i dachówki, które liczą ponad 110 lat. Budowa kapliczki rozpoczęła się 11 maja, a poświęcenie, którego dokonał ks. Krystian Grabijas, proboszcz parafii w Borui Kościelnej, odbyło się 22 maja 2005 roku. W uroczystości wzięli udział: rodzina, znajomi i sąsiedzi pp. Rąbalskich, w sumie 35 osób. Wówczas powstał pomysł, aby co jakiś czas spotykać się przy kapliczce. Tym sposobem co roku organizowana jest „Majówka w Chojnikach”. Spotkanie odbywa się w trzecią niedzielę maja. Rozpoczyna się ono nabożeństwem majowym przy kapliczce, a kończy biesiadą.
Osadnictwo olęderskie w regionie nowotomyskim
Osadnictwo olęderskie było ruchem kolonizacyjnym, którego intensywny rozwój na terenie ziemi nowotomyskiej trwał przez XVIII wiek, aż do rozbiorów Polski.
Ten rodzaj osadnictwa wyróżniały specyficzne warunki prawne, na jakich lokowane były osady. Przede wszystkim osadnicy byli ludźmi osobiście wolnymi, w odróżnieniu od chłopów pańszczyźnianych, którzy byli własnością dziedzica. Dzisiejsze granice gminy Nowy Tomyśl należały w owym czasie do czterech rodów szlacheckich: Szołdrskich, Garczyńskich, Mielęckich oraz Opalińskich. Właściciel ziemi podpisywał z całą wsią pisemny kontrakt na kilkunastoletnią lub wieczystą dzierżawę terenu. Wieś w zamian miała płacić solidarnie coroczny czynsz pieniężny. Czasami była zobowiązana do wykonywania drobnych prac na rzecz dworu. Dodatkowo właściciel ziemi zobowiązywał się do wydzielenia jej fragmentu na cmentarz, z którego nie pobierał opłat dzierżawnych. Niekiedy udostępniał drewno na budowę szkoły. Nowością był też rodzaj samorządu gminnego. Sołtys i ławnicy byli corocznie wybierani. Wytworzyło to wśród osadników poczucie solidarności i współpracy. Choć początkowo na terenie Prus Królewskich byli to koloniści z Holandii, to z biegiem czasu osiedlali się również Niemcy i Polacy. W późniejszym okresie określenie „olędry” utraciło znaczenie etniczne.
W okolicach Nowego Tomyśla osiedlali się głównie osadnicy niemieckojęzyczni wyznania protestanckiego, przybywający z Brandenburgii i Śląska. Z nowym krajem łączyli nadzieję na poprawę sytuacji ekonomicznej. Kolonizacja olęderska znacząco wpłynęła na obecny charakter przyrodniczo-architektoniczy gminy Nowy Tomyśl. Ślady osadnictwa olęderskiego można odnaleźć na terenie sołectw: Boruja Kościelna i Boruja Nowa, Chojniki, Cicha Góra, Glinno, Grubsko, Kozie Laski, Paproć, Przyłęk, Szarki, Sękowo, Jastrzębsko Stare i Nowa Róża. Na 18 nowotomyskich sołectw, 13 posiada olęderski charakter. W rozsianych po okolicy gospodarstwach zobaczyć można stare chaty, stodoły i budynki gospodarcze. Większość z tych zagród jest zamieszkała, a budynki nadal służą właścicielom. Na osadę olęderską składały się zazwyczaj trzy wolnostojące budynki. Była to parterowa chałupa o wydłużonym kształcie oraz budynki gospodarcze: chlew i stodoła. W centralnym punkcie podwórza stała studnia z żurawiem, a obok domu rosły okazałe drzewa, najczęściej lipy. We wsiach gminy Nowy Tomyśl można spotkać dwojakiego rodzaju zabudowę – o konstrukcji parterowej lub piętrowej. Parterowe budynki inwentarskie przeznaczone były do hodowli koni, bydła oraz trzody. Budynki piętrowe najbardziej powszechnie występowały w miejscach, gdzie uprawiano chmiel. Charakterystyczne dla naszego rejonu są budynki z tzw. tremplem, czyli wysokim poddaszem, pełniącym funkcję spichrza lub suszarni do chmielu.
Kolonizacja olęderska stała się bodźcem do powstania miasta Nowego Tomyśla. W latach 1779 – 1780 w osadzie zwanej Nowa Kolonia Glinki wybudowano świątynię ewangelicką. Właściciel tutejszych dóbr Feliks Szołdrski, polski szlachcic wyznania katolickiego, przekazał plac i ufundował materiał na budowę ewangelickiego kościoła dla swoich „dysydenckich olędrów”. Tak powstał wokół świątyni ośrodek – obecny Nowy Tomyśl, który stał się centrum handlowo-rzemieślniczym dla okolicznych osad. W 1786 roku za sprawą przywileju króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Nowy Tomyśl został podniesiony do rangi miasta.
Chałupy olęderskie
We wsiach gminy Nowy Tomyśl powszechnie spotykanym typem budynku mieszkalnego jest chałupa szerokofrontowa, zbudowana na planie “łagodnego prostokąta”. Ten sposób budowania rozpowszechnił się w tym regionie pod koniec XVIII wieku. Pod względem układu pomieszczeń najbardziej typowy układ wewnątrz chałupy charakteryzował się usytuowaniem izb po obu stronach sieni wraz z dwoma lub trzema pomieszczeniami z tyłu – komorami. Izba z prawej strony była zazwyczaj większa, paradna z dwoma lub trzema oknami, izba usytuowana po przeciwległej stronie była mniejsza i wyposażona jedynie w jedno lub dwa okna. W niektórych domach znaleźć można w nasadzie komina zachowaną tzw. “czarną kuchnię”, czyli małe pomieszczenie wydzielone z części komina, oświetlone przez jego wlot lub otwór w sklepieniu. Ciekawym elementem znajdującym się w dużej izbie są piece kaflowe, często ozdobione gzymsem, usytuowane w narożniku przy ścianie oddzielającej izbę od alkierza lub też stawiane w małej izbie na zasadzie wykorzystania istniejącej w ścianie wnęki. Interesujące są elementy domów, m. in. podłogi oraz szafy wnękowe. Pod koniec XIX wieku podłogi w izbach, a nawet w alkierzu były drewniane, układane z desek. W pomieszczeniach wykorzystywanych do codziennych prac w gospodarstwie kładziono posadzkę z palonej cegły lub kafli. W ścianach działowych lub w ścianie kominowej budowano szafy wnękowe. Każdą szafę zdobiły dwuskrzydłowe drzwi, zazwyczaj z zakrytym dołem oraz z trzema szybkami u góry. Wykorzystywane one były do przechowywania naczyń oraz sprzętu kuchennego.